Teoria literatury

 

Ania

Liryka- wyróżniki

Liryka - wyraz pochodzący z języka starogreckiego od słowa lira. Jest to jeden z rodzajów literackich, obok dramatu i epiki.

Składnik dominujący: monolog podmiotu lirycznego

Podmiot mówiący w tekście: podmiot liryczny

Jest główną postacią, która przekazuje własne uczucia, przeżycia, doznania.

Wypowiedź: zazwyczaj w 1 os. l. poj.

Podstawowa forma przekazu: monolog liryczny

Wybrane gatunki liryczne: hymn, oda, sonet, pieśń., elegia, tren, fraszka, sonet, poemat,

Jowita

 

Ania

Liryka to jeden z trzech rodzajów literatury. Obejmuje utwory przekazywane za pomocą monologu 

( rzadziej dialogu ). Wyróżnikami liryki są :

• podmiot liryczny

Osoba mówiąca w liryce.

• sytuacja liryczna

W formie wypowiedzi dialogowych, narracyjnych podmiot liryczny prezentuje jakieś zdarzenie, sytuację.

• obraz poetycki

Świat wiersza, przedstawiony językiem poezji, można podzielić na :

realistyczny - to taki, który pokazuje świat w jego rzeczywistej postaci i fantastyczny - wprowadzenie elementów nieobecnych w rzeczywistości .

Budowa wiersza

• wers - pojedyncza linijka tekstu
• refren - powtarzająca się część utworu
• zwrotka - ( strofa) zestaw pewnej liczby wersów
• rym - współbrzmienie w zakończeniach wersów
• rytm - powtarzalność pewnych elementów

Rymy dzielimy na :
parzyste, czyli sąsiadujące - w układzie AABB
krzyżowe, czyli przeplatane - ABAB 
monorymy -AAAA
okalające - ABBA

Sara

Środki artystyczne

• epitet
• porównanie
• uosobienie (personifikacja)
• dźwiękonaśladownictwo (onomatopeja)
• przenośnia (metafora)
• ożywienie (animizacja)

Sara i Ania

DRAMAT

Kto mówi?  (podmiot literacki) 

• brak nadrzędnego podmiotu wypowiadającego,
• wypowiedź zazwyczaj bezosobowa,
• pełne usamodzielnienie wypowiedzi i działań postaci.

Jak mówi? (język i styl)

• podstawowa forma wypowiedzi: dialog lub monolog występujących postaci,

• podwójna struktura językowa:

1. tekst główny (dialog i monolog),
2. tekst poboczny (didaskalia)
3. segmentacja utworu na akty, odsłony, sceny, 

•  dominuje funkcja poznawcza,
• nadrzędna sytuacja rozmowy.

O czym mówi? (budowa świata przedstawionego)

• świat przedstawiony o charakterze fabularnym, skoncentrowany wokół wyraziście zarysowanej akcji,
• budowa dramatu: ekspozycja, rozwinięcie, punkt kulminacyjny, perypetie, rozwiązanie, 
• jeden porządek czasowy: tylko czas teraźniejszy, odbiorca jest świadkiem realnie dziejących się sytuacji.

 Kosin 

DIDASKALIA

Inaczej tekst poboczny to wskazówki dotyczące sposobu wystawienia dramatu. Dotyczą wyglądu bohaterów oraz rekwizytów. Ich celem jest pomoc reżyserowi w budowie scenariusza i wystawienia sztuki. Są pisane obok głównego tekstu, zwykle inną czcionką.

Maks

Rodaje dramatu

Rodaje dramatu:

• satyrowy,
• liturgiczny,
• właściwy,
• jezuicki,
• mieszczański,
• romantyczny,
• muzyczny,
• niesceniczny,
• obyczajowo-psychologiczny,
• ekspresjonistyczny,
• epicki,
• poetycki,
• symboliczny,
• groteskowy,
• szekspirowski.

Kosin

Gatunki liryczne

Gatunki liryczne:

• anakreontyk,
• ballada,
• canzona,
• duma,
• dytyramb,
• elegia,
• epicedium,
• epigramat,
• epitafium,
• epitalamium,
• fraszka,
• hymn,
• limeryk,
• madrygał,
• oda,
• epinikion,
• pieśń,
• niektóre rodzaje poematu,
• psalm,
• sielanka,
• ekloga,
• sonet,
• tren,
• triolet. 

Kosin

Gatunki epiki



Gatunki epiki:
• powieść,
• nowela,
• epos (epopeja),
• opowiadanie,
• baśń,
• legenda (podanie),
• anegdota,
• satyra,
• pamiętnik.

Kosin